Verdiepingssessie Route 66: een verhaal om stil van te worden

Mark Vlasblom van ROC Flevoland (& ROC van Amsterdam) organiseerde een verdiepingssessie 'Route 66'. Het is een verandertraject dat door een aantal directeuren waaronder Mark nu anderhalf jaar geleden is ingezet om nu eens te veranderen vanuit een heel ander perspectief dan vanuit een 'noodzaak om te bezuinigen' of een 'van buitenaf opgelegde verandering'. De naam Route 66 is gebaseerd op het feit dat betrokken directeuren allemaal geboren waren in 1966.
(Persoonlijke noot: Wellicht zou een andere invulling van de metafoor kunnen zijn dat Route 66 van de ene kant naar de andere kant (van het oosten naar het westen - of andersom natuurlijk) van de USA loopt.)

Na afloop van een aantal eerste brainstorms heeft de groep een presentatie gegeven aan de Raad van Bestuur in de vorm van een aantal beelden met muziek die die beelden ondersteunde. Kern van het verhaal was het neerleggen van de verantwoordelijkheid op de plek waar die thuishoorde: bij de 'cellen' waar het onderwijs wordt verzorgd (de teams). Sturen op basis van vertrouwen vanuit een grote mate van zelforganisatie.



Vanuit die behoefte is een verandertraject in gang gezet dat is gebaseerd op het boek Theory U van Otto Scharmer. Kort gezegd komt die theorie er op neer dat we nou eens niet meteen bij elk probleem onmiddellijk een oplossing moeten bedenken maar eens de tijd moeten nemen en via een aantal stappen in een omweg (in een u-bocht) naar veel meer structurele oplossingen moeten kijken.
In de verschillende stappen, die je als team (of groep betrokkenen) doorloopt gaat het om het echt luisteren naar elkaar zonder meteen te oordelen ('voice of judgement') of  te redeneren vanuit de beren op de weg ('voice of cynism'). Onder in de U-bocht gaat het om het leren omgaan met de eigen angsten ('voice of fear'). Dat vereist veel vertrouwen en geborgenheid in een groep. Pas dan kan er toegewerkt worden naar structurele oplossingen. Ook daar gaat het vooral om het onderling vertrouwen. Oplossingen moeten ook niet worden gezocht in grootschalige oplossingen. Mark vergeleek het met een bloemkool: 'als je een roosje van een bloemkool afhaalt, heb je nog steeds dezelfde vorm als van een hele bloemkool'.

Vervolgens gaf Mark veel voorbeelden en verhalen over de weg die zij sindsdien hebben gevolgd. Zij hebben zich laten inspireren door andere, excellente bedrijven, op zoek naar hun succes. Kernpunten, die daaruit gehaald werden, waren onder meer: 'geen concessies wat betreft het werken met alleen goede mensen', 'persoonlijk aandacht voor wat mensen echt bezighoudt' en 'stimuleren van persoonlijke ontwikkeling'. Het klinkt eigenlijk vreemd om met een team een paar uur te gaan zingen of juist dansen. Maar daaruit blijkt dan enorm veel energie te ontstaan waarmee een groep vooruit kan.

In de laatste drie kwartier werd de groep gevraagd om op basis van een heel eenvoudige techniek met elkaar in gesprek te gaan. Het ging hierbij om de techniek van de 'talking stick', de manier waarop Indianen met elkaar in debat gingen. Iemand, die wil spreken, neemt de talking stick, een voorwerp met een grote symbolische waarde. Het voorwerp vraagt om respect, dat betekent ook dat wat je wilt zeggen, de moeite waard moet zijn. Dat net alleen, uit respect voor de ander, herhaal je eerst de essentie van wat de vorige spreker net heeft gezegd. Dat kan alleen als je echt goed luistert.
Het duurde een hele tijd, voordat iemand genoeg moed had verzameld de 'talking stick' op te pakken en iets met de groep te delen. Soms was het minuten lang stil, vooral aan het begin. Later kwamen steeds meer mensen er toe hun bewondering, hun intenties of hun twijfels uit te spreken. Naar iedereen werd geluisterd.

Het vereist visie én lef om op deze manier veranderingen te willen en durven aanpakken. Het is een inspirerend verhaal dat om verdieping en verbreding vraagt. Voor mij geeft het verhaal stof tot nadenken, om zeker nog eens bij stil te staan.